Beyinde iletişim, sinirler üzerinden atlayan elektrik uyarılmalarıyla gerçekleşir. Bu elektrik uyarılmaları bazı durumlarda vücutta istemsiz kasılmalar, bilinç kaybı, vücudun katılaşması ve hareketsizlik olarak kendisini gösterir. Halk arasında "havale”, tıp dilinde de "konvülsiyon” olarak belirtilen bu durum, yüksek ateşte gerçekleştiği gibi ateş yokken de gerçekleşebilir. Ateş yokken gerçekleşen havaleye soğuk havale denir.

Beyin, çok ciddi bir koruma bariyeri altındadır. Beyin sıvısı seçici geçirgen bir yapıya sahiptir ancak bazı durumlarda bu seçici geçirgenlik delinebilir. Beyin böyle bir durumda çok büyük hasarlar görebileceğinden koruyucu sıvısı, belli vücut ısısı üzerinde ya da çeşitli durumlarda dolayı vücut ile ilişkisini kesmesini sağlar. Böylelikle kontrol edilemeyen vücut hareketleri ve kasılmalar gelişir ve sonunda vücut uykuya girer. Çocuk kasılma, ağızdan köpük gelme, bakışların bir noktaya kilitlenmesi gibi durumlar yaşarsa soğuk havale nöbeti geçiriyor demektir. İlk birkaç dakika, çocuğun bir nöbet geçiriyor olduğunu bile anlamak zor olabilir. Soğuk havale, en çok üç ay – 5 yaş arasında görülür. Kimi çocuklarda bir kez geçirilip bir daha yaşanmazken kimi çocuklarda da ataklar halinde devam eder. Kimi zaman aileler çocuğun bu tip krizleri bilinçli olarak yaptığını düşünerek müdahale etmemektedir. Ağlama krizleri, sinir krizleri gibi durumlar da soğuk havalenin tetikleyicisi olabilir. Bu tip nöbetler eğer erken müdahale edilmezse mental ve fiziksel hasar bırakabilir.

 

Çocukta istemsiz kasılmalar ve gevşemeler, ağızdan köpük gelmesi, gözlerde kayma, bilinç kaybı, istemsiz kol ve bacak hareketleri, çevredeki cisimlere çarpma, çocuğun idrar ya da dışkı kaçırması, dişleri sıkma, nöbet sonrası durumu hatırlamama önemli belirtilerdir. Nöbet geçtikten sonra çocuk bir süre uyur. Bu belirtilerin yanı sıra çocukta istemsiz gülme ya da tuhaf sesler çıkarma da soğuk havale belirtisi olabilir. Eğer genel görünüşünde bir dengesizlik olduğunu düşünüyorsanız istemsiz gülme ya da tuhaf sesler çıkarmasını da nöbet olarak değerlendirmeniz gerekir. Bu nöbetler tekrarlı ise çocukta epilepsi olup olmadığı da uzmanlarca değerlendirilmelidir. 

Soğuk havale için ateş yükselmesi gerekmez. Çocuğun çok düşük ateşte de soğuk havale geçirmesi mümkündür. Bu nedenle ateş yokken çocukların nöbet belirtisi gösteriyor olduğunun fark edilmesi çok önemlidir. Soğuk havale nöbeti yaşayan bazı çocuklar, ailelerin "inadından yapıyor” ya da "numara yapıyor” diye göz ardı etmesi nedeni ile geri dönülmez hasarlar alabilir. Soğuk havale her zaman iltihabi bir hastalık nedeniyle gerçekleşmez. Çocuk, oynarken kafasını vurmuş ve beklenmedik bir travma geçirmiş, ilaç ve zehirlenmelere bağlı olarak kan şekeri düşmüş, beyninde bilinmeyen bir kist, tümör benzeri oluşum kanama yapmış ya da bir gelişim kusuru nöbete sebep olmuş olabilir. Dış nedenlerin haricinde genetik yatkınlık da önemlidir. 

Ailenin birinci derece yakınları arasında soğuk havale geçirmiş kişiler varsa, bu ailedeki bebekler soğuk havaleye yatkın demektir. Annenin ya da bebeğe bakan kişinin öncelikle bu bilgiye sahip olması önemlidir. Bebeklerde soğuk havale belirtileri kolaylıkla anlaşılmayabilir. Bebekte sürekli var olan hareketler haricinde kasılma ya düzensiz hareketler oluşması, gözlerin donuklaşıp bir noktaya kilitlenmesi ya da gözlerin kayması ve köpüklü kusma en önemli belirtilerdir.

 

Soğuk havale geçiren bebeklerde ve çocuklarda öncelikli yapılması gereken istemsiz kasılmalar ve vücut hareketleri esnasında kendisine zarar vermesini engellemektir. Vücutlarında onları sıkan kıyafetlerin tamamı gevşetilmelidir. Çarptığında kendisine zarar verme ihtimali olan eşyaların tamamı uzaklaştırılmalıdır. Çocuğun nöbet esnasında kusma ihtimalinin yüksek olduğu unutulmamalı ve çocuğu sert bir zeminde sağa doğru yatırarak ağzının açık tutulması sağlanmalıdır. Ağzının içine kaşık ya da benzeri cisimler sokularak kusturmaya çalışılmamalıdır. Nöbet esnasında sakin olmak çok önemlidir. En kısa sürece acil yardım ekibine haber verilerek çocuğun en yakın tıbbi birime ulaştırılması gerekir. Sunî teneffüs, kalp masajı gibi yöntemler kesinlikle uygulanmamalıdır. 

Nörolojik görüntüleme ve tanılama yöntemleri aracılığı ile tanısı konulan soğuk havalenin tedavisi, uzmanlarca verilen medikal yöntemlerle sürdürülür. Soğuk havale geçirmiş bir kişinin çok parlak, hareketli ışıklara ve yüksek sese maruz kalması nöbeti tetikleyecektir. Soğuk havale geçiren çocukların ataklarını tetikleyen unsurların ne olduğu aileleri tarafından gözlemlenmeli ve bilinmelidir. Soğuk havale nöbetlerinin tekrarlanmaması için uzman hekimlerle iş birliği içinde medikal tedavinin sürekliliği sağlanmalıdır.